Spaanse zonneserres als oplossing voor Europese voedselonafhankelijkheid

De zorg voor en bevordering van duurzame productiemethoden binnen Europa zijn van fundamenteel belang voor de voedselonafhankelijkheid van derde landen. De coronapandemie en de recente Russische invasie in Oekraïne maakten dat meer dan ooit duidelijk. Binnen België en de rest van de Europese Unie zijn de Zuid-Spaanse zonneserres in Almeria en Granada de belangrijkste troef voor de eigen bevoorrading van kwalitatieve groenten en fruit. Door hun gebruik van zonlicht als enige energiebron zijn ze niet enkel energieonafhankelijk, maar ook enorm duurzaam. Het hele jaar door garanderen ze aanvoer van voeding voor 500 miljoen Europeanen, zonder impact van eventuele wereldcrisissen of geopolitieke schommelingen. Toch maakt de Spaanse teeltsector zich de laatste jaren steeds meer zorgen over de toenemende voedselafhankelijkheid binnen Europa.

De zonnige regio in Almeria en Granada, die bekend staat als de moestuin van Europa, produceerde vorig seizoen maar liefst 4 miljoen ton verse groenten en fruit, zelfs tijdens de koudste wintermaanden. In 2021 was 75% van deze Spaanse productie bestemd voor de uitvoer naar de Europese binnenlandse markt, met name naar Duitsland (37%), Frankrijk (19%), het Verenigd Koninkrijk (13%) en Nederland (10%). Dit maakt dat een op drie groenten die Europeanen in de winter consumeren afkomstig is uit de zonneserres in Zuidoost-Spanje. Daarmee is het de belangrijkste leverancier binnen de Europese Unie.

Toch steeg de invoer van groenten en fruit uit derde landen de afgelopen 7 jaar met meer dan 5%, van 1,2 miljoen ton in 2015 tot 1,8 miljoen ton in 2021, terwijl deze uit Europa met een vergelijkbaar percentage daalde. Voor bepaalde producten zoals tomaten is de voedselafhankelijk zelfs bijzonder zorgwekkend. Hoewel 3 op 4 Belgen aangeeft in Europa geteelde groenten en fruit te verkiezen, nam de invoer van tomaten uit Spanje sinds 2015 met 140 000 ton af en deze van Marokko en Turkije met meer dan 234 000 ton toe.

Ondanks die afname heeft de helft van de Europese Consumenten een positief beeld van de groenten en fruit die geteeld worden in zonneserres. Dat blijkt uit een Europese survey over de perceptie van groenten en fruit in het kader van het Europese Cute Solar-programma. Ook toont die studie aan dat consumenten van mening zijn dat groenten en fruit afkomstig uit zonneserres veilig en gezond zijn en daarbij op een milieuvriendelijke wijze gekweekt worden*. Resultaten die het belang van de Spaanse zonneserres en de strijd naar Europese voedselonafhankelijkheid onderbouwen.

“Door recente gebeurtenissen is gebleken dat het van belang is om productiemodellen te beschermen die ecologische, sociale en economische duurzaamheid bevorderen. Enkel door het gebruik van deze modellen kan de Europese Unie een voldoende mate van onafhankelijkheid op gebied van voeding waarborgen. Toch wordt vandaag de dag In Europa nog te veel voeding uit derde landen ingevoerd,” erkent het Cute Solar consortium, “De capaciteit van de Spaanse zonneserres om het hele jaar door verse en natuurlijke groenten en fruit te produceren is een fundamenteel element voor het behoud, en de ontwikkeling, van de Europese voedselonafhankelijkheid. Bovendien zien we ook dat de vraag van de samenleving naar kwaliteitsvolle, veilige en duurzame voeding toeneemt. Noden waar de zonneserres perfect aan voldoen”.

Wat is een zonneserre?

Een gesloten constructie, overdekt met plastic zeilen, waar de zonnestralen doorheen schijnen en die het licht toelaat dat planten nodig hebben om in de wintermaanden de juiste temperatuur te behouden voor hun ontwikkeling, zodat ze fotosynthese kunnen uitvoeren. Hierbij produceren de planten voedingsstoffen uit de CO2 die zij uit de lucht opnemen en geven zij enorme hoeveelheden zuurstof af aan de atmosfeer. Zonneserres verschillen aanzienlijk van de productiemethoden die in andere serres worden gebruikt, waar verwarmings- en verlichtingssystemen op basis van fossiele brandstoffen worden gebruikt, die tot 30% meer energie kunnen verbruiken en daardoor vervuilend zijn.

Wat een zonneserre NIET?

Een serre met zonnepanelen die zonne-energie omzetten in elektrische energie die dan kan worden gebruikt om gewassen kunstmatig te verwarmen of te belichten.